Choć w ostatnim czasie postulaty równego statusu kobiet i mężczyzn są realizowane w Polsce z coraz większą konsekwencją, to istnieją dziedziny życia społecznego, w których nierówności ze względu na płeć są ciągle bardzo widoczne. Jak zauważa Jolanta Miluska^[1], istnieją podstawy, aby twierdzić, że polska kultura jest generalnie wolna od seksizmu, jednak w życiu społecznym możemy obserwować pewne znamiona separacji płci, z deprecjonującą kobiety ewaluacją ich pozycji.

Do uprzedmiotowienia kobiet i postrzegania ich jako obiekty seksualne, w znacznym stopniu, przyczynił się wzrost zainteresowania i znaczenia kobiecego ciała. Taka perspektywa nie jest jedynie domeną mężczyzn lecz także kobiet, które podążając za wyidealizowanym obrazem siebie samej (w sensie fizycznym) stają się obiektami pożądania dając tym samym przyzwolenie na swoje uprzedmiotowienie.

Współcześnie mamy do czynienia z  kultem ciała i jego estetyki. Ze wszech stron otaczają człowieka obrazy przedstawiające kobiety jako przedmioty i obiekty seksualne, czy to w mediach, prasie, reklamie czy w Internecie i na portalach społecznościowych, typu Instagram. Odbiegają one znacznie od swych założeń skupiając się na propagowaniu sztucznego stylu życia i sztucznie wykreowanej cielesności. Jeżeli mówimy o pięknie i estetyce kobiecego ciała czasów współczesnych bardzo ważne jest dążenie do wiecznej młodości. Takie uniwersalne cechy wyglądu jak duży, jędrny biust, pełne pośladki, smukła talia, wysportowane ciało, gładka skóra, duże oczy i usta, pokreślone kości policzkowe, długie rzęsy i gęste, błyszczące włosy składają się na wyidealizowany obraz współczesnej Polki. Ponadto nie tylko uwidaczniają cechy jej urody, ale również obrazują jej styl życia, zdrowie, a nawet jej podejście do ciała jako kapitału i wyrazu statusu społecznego. Według raportu z projektu badawczego realizowanego przez Mobile Institute, 48% Polek nie lub swojego ciała  jednakże są  świadome kapitału jakim jest ich ciało, więc starając się wpasować w obowiązujące normy społeczne za wszelką cenę dążąc do uzyskania obrazu samych siebie takiego, jak ten kreowany w mediach przez aktorki, modelki i trenerki fitness. Pragnąc przypodobać się otoczeniu kobiety w drodze do piękna są w stanie na wiele poświęceń: poddają się licznym zabiegom i operacjom plastycznym (ponad 70% Polek korzysta z zabiegów medycyny estetycznej, a 88% chciałoby z nich skorzystać) wydają znaczną część swych pieniędzy na kosmetyczkę, fryzjera, modne ubrania i dodatki, poddają się restrykcyjnym dietom i treningom. Występują również przypadki skrajnych destrukcyjnych zachowań, jak :połykanie tabletek z główką tasiemca w celu szybkiej utraty wagi , zbyt restrykcyjna dieta prowadząca do anoreksji, czy nadmierna ilość wspomnianych wcześniej operacji plastycznych, które w nadmiarze prowadzą do deformacji i rezultatu przeciwnego niż oczekiwany.

Dlaczego kobiety poddają się takim działaniom? Jest wiele determinantów, które skłaniają kobiety do ulegania obecnie panującym stereotypom odnośnie piękna. Jednym z nich jest koncepcja behawiorystyczna, która szuka przyczyn zachowania nie w osobowości, a w zewnętrznym środowisku. Najważniejszym zagadnieniem w tej koncepcji jest fakt, że na człowieka oddziałuje środowisko, a jego zachowanie jest przez nie całkowicie kontrolowane i zależne, człowiek jest więc, zewnątrzsterowny. Struktura zachowania człowieka jest w dużym stopniu kopią struktury środowiska. W tym znaczeniu, jeżeli środowisko w jakim żyjemy jest pod silnym wpływem kultury zachodniej ukierunkowanej w stronę kultu ciała, a jego estetyka wyznaczana jest przez pewien zestaw uniwersalnych cech, my również ulegniemy tym wpływom i usilnie będziemy dążyć do spełnienia oczekiwań stawianych przez to środowisko. Ponadto wiązać się z tym będzie potrzeba akceptacji jednostki ze strony środowiska i obawa przed dyskryminacją.

Czasy współczesne są zdominowane przez kult cielesności, ciała i jego estetyki, należy się jednakże zastanowić czy nie ma on negatywnego wpływu na hierarchie wartości i rodzaj wyznaczanych priorytetów.

Bibliografia:

Co Polki i Polacy myślą o medycynie estetycznej?, https://www.vogue.pl/a/medycyna-estetyczna-wedlug-raportu-laboratoires-vivacy-polska, [dostęp: 25.11.2022 r.  ]

Collegium Da Vinci, Jakie są współczesne Polki?, [w:] https://cdv.pl/aktualnosci/news/jakie-sa-wspolczesne-polki/, [dostęp: 25.11.2022]

Miluska J.Psychologia płci jako wyzwanie dla edukacji, [w:] Edukacja wobec zmiany społecznej. Red. J. Brzeziński, L. Witkowski. Poznań—Toruń 1994.

Raport z badań, Zabiegi medycyny estetycznej, Badania omnibus, 2021, Syno ABR Sesta.

[1] J. Miluska: Psychologia płci jako wyzwanie dla edukacji, [w:] Edukacja wobec zmiany społecznej. Red. J. Brzeziński, L. Witkowski. Poznań—Toruń 1994, s. 387.

Autor: Aleksandra Szymańska-Kamińska