Wiele teorii podkreśla, że psychologia i socjologia to dziedziny mające na siebie znaczący wpływ, obie bowiem zajmują się zachowaniami człowieka. Najbliżej socjologii umiejscowiona jest psychologia społeczna, której głównym celem jest rozpatrywanie interakcji między jednostką a społeczeństwem. Sama socjologia koncentruje się natomiast na strukturach społecznych.
Dlaczego uważam, że socjologia potrzebna jest psychologowi? Przede wszystkim pozwala spojrzeć na problemy pacjenta z szerszej perspektywy. Obecnie istnieje nawet możliwość podjęcia się socjoterapii, która obejmuje cele terapeutyczne (podobnie jak w przypadku psychoterapii). Sądzę, iż rolą psychologa może być skierowanie na taką terapię grupową w przypadku, jeśli jest ona wskazana dla klienta zamiast terapii indywidualnej. Socjoterapia pozwala leczyć zaburzenia psychiczne: lękowe, osobowości czy zaburzenia odżywiania. Spotkania grupowe są idealną okazją na zapoznanie się z osobami o podobnych problemach i trudnościach. Zajęcia socjoterapeutyczne oferują pomoc dzieciom nieśmiałym, borykającym się z fobią szkolną. To obrazuje, jak ściśle związane są ze sobą psychologia i socjologia. Psycholog bowiem może pomóc w stabilizacji dziecka chorego na fobię szkolną, ale nie zawsze ma możliwość pracy w realnych warunkach zagrożenia, taką właśnie możliwość dają zajęcia socjoterapeutyczne.
Kwestia współpracy psychologii i socjologii poruszana jest również w przypadku działań profilaktycznych, uświadamiających jak ważne jest zdrowie. We współczesnym świecie zauważalny jest wzrost stresu, który znacząco odbija się na zdrowiu psychicznym społeczeństwa. Chciałabym zwrócić uwagę na problem braku wsparcia emocjonalnego i psychicznego ze strony przedstawicieli nauk medycznych (lekarzy, pielęgniarek). Wyniki badania ,,Health Barometre 2009” zrealizowanego przez Europ Assistance Group wskazały, że polską opiekę medyczną pozytywnie oceniło jedynie 12% respondentów, 48% uznało ją za ubogą. W jaki sposób wprowadzać zatem zmiany w kwestii braku empatii? ,,Jedną z dróg wydaje się zacieśnienie współpracy i więzi pomiędzy środowiskiem medycznym i przedstawicielami nauk humanistycznych, specjalizujących się w naukach behawioralnych. Szczególne miejsce przypisać tu należy socjologom i psychologom”. Idąc dalej, jednym z przykładów zastosowania osiągnięć psychologii i socjologii w działaniach ukierunkowanych na rzecz pacjentów jest praca psychologa z osobami chorymi na nowotwory. W związku z istnieniem zjawiska zwanego ,,rakofobią”, które przekłada się na relacje z osobami chorującymi organizowane są różne kampanie społeczne na rzecz pacjentów onkologicznych i ich najbliższych. Zjawisko ,,rakofobii” można wyjaśnić za pomocą dwóch mechanizmów społecznych – etykietowania (np. kobiety po mastektomii traktowane są jako mniej atrakcyjne) i istnienia ograniczeń, kiedy to chorzy nie mogą wywiązać się z ról jakie narzuca na nich społeczeństwo. Chciałbym w swojej pracy wskazać dwie kampanie poruszające tematykę rakofobii. Jedną z takich akcji jest wyprawa ,,Mont Blanc Expedition” Aby zwrócić uwagę na problem, osoby chore i zdrowe razem przemierzają górskie szlaki, pokonując przy tym życiowe trudności i integrując się. Interesującą inicjatywą ze świata jest także kampania ,,Feel here. Lump”, pokazująca problematykę nowotworów w krajach arabskich, gdzie intymne części ciała są w tej kulturze tematem absolutnego tabu, co prowadzi do niechęci w kontekście badań profilaktycznych.
Patrząc z perspektywy pracownika socjalnego aspekty psychologiczne są znaczące w kontekście pomocy rodzinom opiekunów osób z chorobą nowotworową. W jednym z wywiadów pracownik socjalny ujmuje to tak: ,,Ważne jest, by poprawiać jakość życia psychicznego opiekunów, przecież jakaś część problemów somatycznych, jak chociażby zaburzenia snu mogą być powodowane przeciążeniem psychicznym. Nauka odpoczywania, regenerowania własnych sił bez poczucia winy, znalezienie metod skutecznego zmniejszenia napięcia psychicznego, radzenia sobie ze stresem mogą znacznie zapobiegać pogorszeniu stanu zdrowia opiekunów”. Dlatego właśnie bardzo często w placówkach wspomagających rodzinę pracują psychologowie, którzy mogą okazać wsparcie podczas kryzysów psychicznych, kiedy to pojawiają się: depresja, lęk, niepokój, bezradność. Rola pracownika socjalnego jest ograniczona w zakresie wsparcia emocjonalnego, nie ma on bowiem odpowiednich kompetencji, dlatego jednym z jego zadań jest skierowanie osoby w kryzysie do specjalistów psychoterapii lub interwencji kryzysowej.
Pomimo tego, że terapia w gabinecie psychologicznym opiera się na trudnościach konkretnej jednostki, psychologowie nie mogą zamykać się na społeczeństwo czy rodzinę oraz normy i zasady w nich panujące, dlatego należy pozostać otwartym na współpracę tych dwóch dziedzin.
- Psychologia a socjologia – podobieństwa i różnice między nimi (pieknoumyslu.com)
- Socjoterapia – cele, metody, odbiorcy. Zajęcia socjoterapeutyczne (socium.pl)
- Ocena polskiej opieki medycznej w europejskim badaniu Health Barometre – Bankier.pl
- ,,Socjologia i psychologia dla pacjenta – zagadnienia wybrane” Małgorzata Synowiec- Piłat Agnieszka Olchowska – Kotala (str.12; 42-49; 66-105; 127)
- Widzimy całego człowieka nie tylko jego chorobę (unicorn.org.pl)
Autor: Anita Frąckowiak