Przemoc emocjonalna, podobnie jak inne rodzaje przemocy, opiera się na władzy i kontroli.
Formy przemocy emocjonalnej obejmują
Dewaluacja – odmowa uznania obecności lub wartości danej osoby; traktowanie osoby jako bezwartościowej, nieistotnej; dewaluacja jej myśli i uczuć.
Na przykład: powtarzające się (wielokrotne) krzywdzące odrzucanie i lekceważenie.
Poniżanie – wyzwiska, zaczepki, przezwiska, dokuczanie; zachowanie, które poniża osobowość, godność i poczucie własnej wartości danej osoby.
Na przykład: krzyczenie, przeklinanie, publiczne poniżanie lub nazywanie osoby idiotą; wyśmiewanie osoby niepełnosprawnej; traktowanie osoby starszej jako niezdolnej do samodzielnego podejmowania decyzji.
Zastraszanie – działania mające na celu wywołanie silnego strachu u osoby; przymus, zastraszanie; umieszczanie lub grożenie umieszczeniem osoby w nieodpowiedniej lub zagrażającej życiu sytuacji, środowisku.
Na przykład: zmuszanie dziecka do oglądania aktów przemocy wobec innych członków rodziny lub zwierząt domowych; grożenie opuszczeniem, fizycznym zranieniem lub zabiciem osoby, zwierzęcia domowego lub bliskich osób; grożenie zniszczeniem własności osoby; grożenie wydaleniem lub umieszczeniem osoby w instytucji.
Izolacja – fizyczne zamknięcie, ograniczenie normalnego kontaktu z innymi, ograniczenie wolności w przestrzeni osobistej.
Na przykład: odsunięcie osoby dorosłej od udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących jej własnego życia; zamknięcie dziecka w szafie lub pozostawienie go samego w pokoju; odmowa partnerowi/partnerce lub innej osobie dorosłej dostępu do własnych pieniędzy i spraw finansowych; ograniczenie kontaktu z wnukami; pozbawienie osoby środka transportu.
Nadużycia/wykorzystywanie – angażowanie osoby w nielegalne działania; wykorzystywanie osoby dla osobistych korzyści lub zysku; uczenie dziecka traktowania potrzeb sprawcy jako ważniejszych od własnych.
Na przykład: wykorzystywanie seksualne dzieci; pozwalanie dziecku na używanie alkoholu lub narkotyków; uwodzenie osoby do czynności seksualnych.
Deprywacja emocjonalna (brak kontaktu emocjonalnego, reagowania) – brak opieki w sposób empatyczny i reagujący, zdystansowanie, interakcja tylko wtedy, gdy jest to konieczne, ignorowanie potrzeb związanych ze zdrowiem psychicznym danej osoby.
Na przykład: ignorowanie prób interakcji dziecka, nieokazywanie mu uczuć, troski i/lub miłości; opieka nad osobą dorosłą w instytucji (opieka zdrowotna, opieka nad osobami starszymi) tak, jakby była ona przedmiotem lub „tylko pracą do wykonania”.
Przemoc emocjonalna ma również pewne charakterystyczne cechy:
• Przemoc emocjonalna może występować niezależnie, ale zazwyczaj towarzyszy innym formom przemocy (fizycznej, seksualnej, ekonomicznej).
• Przemoc emocjonalna jest systematyczna. Jest powtarzalna i uporczywa. Jeśli nie zajmiemy się tą kwestią, przemoc emocjonalna nie zniknie – z czasem będzie się tylko pogarszać.
• Podobnie jak w przypadku innych form przemocy, przemoc emocjonalna jest najczęściej doświadczana przez osoby, które mają najmniejszą władzę i zasoby w społeczeństwie, takie jak kobiety i dzieci.
• Przemoc emocjonalna może poważnie zaszkodzić poczuciu własnej wartości i postrzeganiu siebie.
• U dzieci przemoc emocjonalna może zakłócać rozwój umysłowy, wpływając na inteligencję, pamięć, zdolności poznawcze, percepcję i uwagę. Cierpi na tym również rozwój psychologiczny i moralny. Przemoc emocjonalna może wpływać na przystosowanie społeczne dziecka i prowadzić do upośledzenia zdolności postrzegania, odczuwania, rozumienia i wyrażania emocji.
autor: mgr Maria Sobol – psychoterapeutka, prowadząca konsultacje online: https://psychopomoc.online/maria-sobol/