Otrzymałeś diagnozę schizofrenii i jesteś przerażony koniecznością wielkich zmian w swoim życiu? A może w sytuacji tej jest ktoś z twoich bliskich i nie wiesz, co mu powiedzieć, jak reagować na jego wątpliwości?
Przede wszystkim trzeba zaakceptować swoje ograniczenia i nauczyć się z nimi żyć. Pamiętaj, że choroba nie może zdominować twojego życia i że pomimo niej wciąż jesteś tą samą osobą. Schizofrenia ma kilka odmian i każdy chory może mieć inne objawy i mogą być one bardziej lub mniej nasilone. Najbardziej kojarzone ze schizofrenikami są omamy i epizody bardzo dziwnego, niezrozumiałego zachowania, co oczywiście jest cechą charakterystyczną tej choroby. Jest to jednak jeden z objawów najlepiej hamowanych lekami neuroleptycznymi – są to leki przeciwpsychotyczne, dające możliwość wyeliminowania uciążliwych dolegliwości, zwłaszcza urojeń i błędnych interpretacji rzeczywistości. Epizody schizofrenii mogą występować w różnych odstępach czasowych poprzedzone remisją lub utrzymywać się ciągle, pozwalając na względnie dobre funkcjonowanie. Dawniej, zanim zaczęto stosować skuteczną farmakoterapię, osoby ze schizofrenią były zawsze przyjmowane na oddział zamknięty i często traktowane jako szaleńcy. Dziś na szczęście medycyna potrafi zdziałać niemal cuda. Poza powyższymi objawami pozytywnymi, chorzy mierzą się także z objawami negatywnymi – mniej specyficznymi. Są to ograniczenia funkcjonowania, takie jak wycofanie, spadek aktywności, ubóstwo psychoruchowe, mniejsza rozmowność, otępienie czy często zaniedbywanie higieny. To właśnie ta druga grupa objawów okazuje się w rzeczywistości największą przeszkodą w funkcjonowaniu chorego, a przecież jakby spojrzeć na każdy z nich osobno, są to zwykłe, codzienne zachowania, które miewa każdy człowiek w nieco gorszym okresie swojego życia.
W jaki sposób schizofrenia może wpływać na relacje z bliskimi?
• Problem w relacji przez mniejszą rozmowność chorego
• Zawieraniu relacji intymnych przeszkadzać będzie zaniedbywanie higieny, co może być następstwem depresji spowodowanej stanem chorobowym
• Utrudniać pozytywne relacje z bliskimi może również anhedonia, czyli obniżona zdolność do odczuwania radości
• Osoba związana ze schizofrenikiem musi być gotowa na opiekę nad chorym (zależną od rozwoju choroby)
• Obawa przy psychozą może skutkować rezygnacją z aktywności i interakcji z innymi
• Przed rozpoznaniem choroby bliscy mogą nie rozumieć zachowania chorego, a to może prowadzić do konfliktów
Jak z rozpoznaniem schizofrenii mogę mieć dobrą pracę i być cenionym pracownikiem?
• Warto zadbać o to, by przełożeni i współpracownicy wiedzieli, że nieporadność i brak zorganizowania jest spowodowany chorobą, a nie wadą charakteru i niedbałością
• Należy umieć przepraszać za swoje dziwne zachowania i w momencie, gdy jesteśmy wolni od objawów, starać się pokazać z jak najlepszej strony
• Przy występowaniu zaburzeń mowy poszukaj pracy, w której nie ma styczności z klientem
• Niezbyt dobrym pomysłem jest praca wymagająca długiego, całkowitego skupienia, a jeśli taką właśnie masz – rób sobie przerwy i bądź dla siebie wyrozumiały i o to samo poproś innych.
• Osoba chora na schizofrenie może ubiegać się o grupę inwalidzką, dzięki czemu prawne wymagania w pracy są niższe, np. czas pracy.
• Nie wolno się załamywać, gdy ktoś odmówi nam przyjęcia do pracy z powodu choroby – najwyraźniej było to miejsce, w którym nie mógłbyś czuć się swobodnie i odczuwałbyś swoją inność
Co może wpływać pozytywnie na przebieg choroby?
• Bliskie relacje, które pozwalają zauważyć niepokojące symptomy przed wystąpieniem epizodu psychotycznego
• Odpowiednie leki przyjmowane regularnie
• Hospitalizacja w okresie epizodów psychotycznych i opieka psychiatryczna na co dzień – stały kontakt z psychiatrą
• Psychoterapia osoby chorej i jej rodziny
• Psychoedukacja i rehabilitacja
• Odpowiednia postawa osób służących pomocą
• Terapie grupowe
• Dbanie o samorozwój psychiczny – książki z ćwiczeniami, poradniki
Wszystkie te czynniki i sposoby pozwalają uniknąć epizodów psychotycznych lub przynajmniej zmniejszyć ich częstotliwość, co umożliwia normalne życie prywatne i zawodowe, ponieważ nie ma konieczności częstej hospitalizacji. Schizofrenia to poważna choroba i nie należy jej lekceważyć ani u siebie ani u innych osób. Nie pozwólmy jednak, by decydowała o czyimś życiu, a w tym celu szukajmy fachowej pomocy i nie popadajmy w panikę – epizody psychotyczne nie zdarzają się przecież codziennie, a radzenia sobie z pozostałymi objawami można się nauczyć. Nie załamuj się więc i zamiast tego szukaj pomocy. Podziękujesz sobie za to za jakiś czas.
Bibliografia:
• Belin S., Schizofrenia. Jak pobudzić rozwój osobowości pacjenta, przeł. J. Kubitsky, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1998.
• Górna K., Obiektywny i subiektywny wymiar jakości życia chorych na schizofrenię po pierwszej hospitalizacji psychiatrycznej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2005.
• Kępiński A., Schizofrenia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.
• Seligman M. E. P., Walker E. F., Rosenhan D. L., przeł. J. Gilewicz, A. Wojciechowski, Psychopatologia, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2003.
• Steuden S., W. Okła. (red.), Jakość życia w chorobie, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006.
Autorka: Natalia Maszadro