Jesteś rodzicem dorastającego dziecka i przeraża cię myśl o jego kontakcie z używkami? Masz podejrzenia, że środowisko, w którym się obraca, może pchać go do uzależnień?
Jest to bardzo trudny temat dla rodziców i warto wiedzieć, jak zapobiegać tego typu problemom. Nie możemy wybrać dla swojego dziecka “bezpiecznych” znajomych, ale możemy nauczyć je reagowania na sytuacje związane z alkoholem, papierosami czy narkotykami. Przydatna może okazać się niestety również umiejętność rozpoznawania sygnałów alarmujących, że z naszym nastolatkiem może dziać się coś niedobrego.
Jak więc możemy efektywnie zapobiec uzależnieniom u swojego dziecka?
• Warto mieć obszerną wiedzę o używkach, by nastolatek nie mógł nas zaskoczyć swoją i aby móc obalać fałszywe poglądy o ich działaniu, które uważa za prawdziwe.
• Ważna jest rozmowa i nie możemy unikać trudnych tematów. Używki nie mogą być tematem tabu w Waszym domu, bo może to doprowadzić do wzmożonego zainteresowania i chęci testowania tego, co zakazane. Trudne rozmowy powinny być przeprowadzane z czułością względem dziecka, a w efekcie musi ono czuć się zaopiekowane i wysłuchane przez rodzica. Zdecydowanie nie sprzyja temu i powinniśmy się zawsze wystrzegać porównywania z innymi – pamiętajmy, że nasze dziecko jest wyjątkowe takie jakie jest i na pewno nie ma ochoty słuchać, że Kasia z sąsiedztwa to nigdy nie próbowała alkoholu. Nie możemy sobie także pozwolić na wyśmiewanie, krytykowanie i stawianie zbyt wysokich wymagań. Zamiast tego należy chwalić postępy i doceniać każde starania.
• Pamiętajmy, jak ważny jest rozwój naszych dzieci! Zachęcajmy je do zdrowych i twórczych aktywności, a to poskutkuje mniejszym zainteresowaniem tym, co destrukcyjne. Dziecko, które ma jakieś pasje, nie będzie szukało sobie innych ciekawych doświadczeń. Jednocześnie powinniśmy angażować się w to, co lubi i co jest dla niego ważne – cieszyć się z jego sukcesów i pomagać uwierzyć w siebie.
• Musimy także pamiętać, że od pierwszych dni życia jesteśmy dla naszych dzieci wzorem do naśladowania i choć młodzież ma swoje autorytety, to nie możemy być hipokrytami – wykład palacza o szkodliwości nikotyny jest mało wiarygodny i powinniśmy mieć tego świadomość, chcąc zapobiegać uzależnieniu naszych dzieci od używek. Dzieci w każdym wieku są świetnymi obserwatorami i naukę wartości powinniśmy zacząć od siebie.
• Dobrą drogą są też rozmowy z rodzicami rówieśników naszych nastolatków, np. przy okazji zebrań w szkole.
• Miejmy na uwadze również fakt, że choć młodzież często uważa się za dorosłych, to wciąż jesteśmy ich rodzicami i mamy prawo stawiać granice i wymagania. Mamy prawo znać przyjaciół naszych dzieci oraz wiedzieć, gdzie i z kim wychodzą oraz kiedy wrócą. Powinniśmy również mieć z naszym nastolatkiem ustalone jasne zasady dotyczące alkoholu i narkotyków – ustalenie dopuszczalnej dawki i sytuacji, w jakiej może sobie pozwolić na używki jest przydatne.
Trzeba jednak mieć na uwadze, że młodzież jest ciekawska, zbuntowana i przyciąga do siebie kłopoty jak magnes. Co więc powinno nas niepokoić w zachowaniu naszych dzieci? Na co powinniśmy zwracać uwagę i poddawać dziecko obserwacji?
• Nagłe zmiany nastroju i aktywności – euforia zmieszana z płaczem; ospałość, a za moment wzmożone ożywienie
• Zmiany w apetycie – nadmierny apetyt lub jego brak
• Pogorszenie się ocen i spadek zainteresowania ulubionymi zajęciami, wagary, konflikty w szkole
• Izolowanie się w domu, zamykanie się w swoim pokoju, a także bunt, agresja, kłamstwa i łamanie zasad
• Częste wietrzenie pokoju, używanie odświeżaczy i kadzidełek
• Pozytywne wypowiedzi o używkach
• Nagła zmiana grona znajomych (zwłaszcza na starszych od siebie)
• Późne powroty, spóźnienia lub spanie poza domem, a także nagłe wyjścia, tajemnicze rozmowy telefoniczne
• Zmiany w wyglądzie i stylu ubierania lub brak zainteresowania swoim wyglądem i higieną
• Spadek masy ciała oraz odporności i funkcji poznawczych
• Bełkotliwa mowa, przekrwione oczy, ślady po ukłuciach, zapach alkoholu i wyrobów papierosowych
• Schowane gdzieś używki, np. małe woreczki z proszkiem lub suszem
• Zażywanie niepotrzebnych leków lub nadużywanie
Niektóre z symptomów są oczywistym sygnałem, że nasze dziecko ma do czynienia z używkami, a inne powinny być bodźcem do obserwacji i nieco wzmożonej kontroli. W ich przypadku musimy wziąć pod uwagę inne przyczyny takich zachowań, jak chociażby nieszczęśliwa miłość, w wyniku której też może wystąpić na przykład spadek apetytu i izolacja od bliskich.
Jak jednak powinniśmy postąpić, gdy mamy pewność, że problemem są właśnie używki?
• Spokojnie rozmawiajmy z dzieckiem, wysłuchajmy je, ale nie przeprowadzajmy rozmów, gdy jest pod wpływem środków odurzających
• Zastanówmy się nad przyczyną sięgnięcia po używki – czy nie ma to związku z sytuacją w rodzinie, a jeśli tak, to jak ją możemy zmienić
• Musimy działać, nie ma na co czekać! Zwróć się po pomoc do specjalistów – warto zacząć od wychowawcy, pedagoga i psychologa szkolnego.
• Ustalamy reguły z dzieckiem, których ma konsekwentnie przestrzegać
• Nie możemy wierzyć dziecku, że ma kontrolę nad używkami ani nadmiernie chronić go przed konsekwencjami, np. pisząc usprawiedliwienia do szkoły, kiedy nie jest w stanie do niej iść po weekendowej libacji.
Teraz już, rodzicu, masz podstawową wiedzę na temat zapobiegania i reagowania na sytuacje związane z używkami. Jest to powszechny i poważny problem, więc zawsze lepiej dmuchać na zimne i mieć na oku swoje dziecko. Pamiętaj, że jeśli nie wiesz, co zrobić z tym, czy innym problemem, którym zostało dotknięte twoje dziecko, możesz zasięgnąć pomocy specjalistów.
Bibliografia:
Krzysztof Zajaczkowski „Nikotyna, alkohol,narkotyki”- profilaktyka uzależnień,
Ruth Maxwell „Dzieci, Alkohol, Narkotyki”,
Dimoff, S Carper „Jak rozpoznać, czy dziecko sięga po narkotyki”,
Marzena Pasek „Narkotyki? Na pewno nie moje dziecko”.
Gaś Z. B. „Rodzina a uzależnienia”
Autorka: Natalia Maszadro