Czy spotkałeś się z sytuacją, gdy Tobie lub komuś z twojego otoczenia zdarzyły się problemy natury psychicznej lub psychologicznej i pojawiało się zdanie “idź do psychiatry” miliony razy, a później okazało się, że nie zaspokoił on oczekiwań lub odesłał w inne miejsce. Nikt nie lubi tracić czasu i pieniędzy, dlatego przedstawiam Ci krótkie zestawienie specjalistów, do których warto udać się w konkretnej sytuacji.
Psycholog jest to osoba po studiach magisterskich na kierunku psychologia. Psycholog rozmawia wnikliwie z pacjentem o jego problemie. Psycholog zajmuje się diagnozą za pomocą odpowiednich, profesjonalnych testów psychologicznych oraz wywiadu. Może wydawać oświadczenia i orzeczenia dotyczące zdrowia psychicznego. Do psychologa, pracującego w miejscu odpowiadającym naszej potrzebie możemy zgłosić się np., gdy chcemy uzyskać zgodę na broń; na wykonywanie zawodu takiego jak kierowca zawodowy (psycholog transportu); opinie w sprawie sądowej (psycholog sądowy). Psycholog dostępny jest też w różnych instytucjach, np. W szpitalu (psycholog kliniczny), gdzie pomaga w rekonwalescencji od strony umysłu; w domu dziecka, służąc pomocą dzieciom na co dzień, a także ich rodzinom biologicznym i adopcyjnym; w zakładzie pracy – zazwyczaj w miejscach, gdzie jest dużo pracowników, by zapobiegać i rozwiązywać problemy między ludźmi, ale także pomagać w rozwoju i poczucia zadowolenia z pracy; w szkole (psycholog szkolny), gdzie wraz z pedagogiem dba o dobro dzieci – psycholog zauważa problemy w domu czy w grupie rówieśniczej i stara się pomóc dziecku je rozwiązać, a pedagog skupia się na wpływie tych problemów na naukę. Podsumować można zawód psychologa jako osobę, która pomaga w zakresie zdrowia psychicznego w sposób krótkotrwały lub często jednorazowy, nie mogąc przy tym wypisać leków ani zwolnień.
Na początek oddzielmy grubą linią zawód psychiatry od pozostałych na jednej ważnej podstawie – psychiatra to lekarz. Aby zostać psychiatrą należy najpierw ukończyć studia medyczne tak samo jak chirurg czy dermatolog. Z tego właśnie powodu tylko psychiatra może przepisać nam leki, np. nasenne czy przeciwlękowe, a więc gdy pójdziemy z depresją do psychoterapeuty może on zlecić dodatkowo wizytę u psychiatry, gdyż sam nie może wypisać nam leków, które obok terapii są często niezbędne do odzyskania równowagi w życiu. Psychiatra ma także możliwość wystawienia zwolnienia lekarskiego. Najlepiej takie wizyty zawsze łączyć również z psychoterapią – wtedy efekty są najlepsze i najtrwalsze. Uogólniając więc wizyta u psychiatry konieczna jest wtedy, gdy potrzebujemy terapii farmakologicznej oraz zwolnienia lekarskiego. Często nie możemy sami tego określić, więc najlepiej zacząć dbać o zdrowie psychiczne, udając się najpierw do psychologa, który zajmuje się diagnozą psychologiczną, ponieważ farmakoterapia w niektórych przypadkach nie rozwiązuje problemu, a jedynie go tłumi i uodparnia na negatywne emocje.
Bez wątpienia zarówno psychiatra jak i psycholog wykonują bardzo ważną i trudną pracę. Przyjrzyjmy się teraz jednak pracy psychoterapeuty. Kiedy się do niego udać? W zasadzie można w każdej powyższej sytuacji. Jak zostało wcześniej wyjaśnione psychoterapia jest wspaniałym dopełnieniem pracy psychiatry, a jest ona w dużym uproszczeniu specyficzną rozmową z osobą w potrzebie, która ma na celu poprawę jej dobrostanu psychicznego. Jest to zazwyczaj długotrwały proces, polegający na użyciu konkretnych metod, na jakich pracuje dany terapeuta. Metody te są różne w zależności od nurtu psychoterapii.
Czym charakteryzują się najbardziej popularne nurty psychoterapii i który będzie dla Ciebie odpowiedni?
• Psychoanaliza jest nurtem, który najgłębiej wnika w ludzki umysł i bazuje na doświadczeniach z dzieciństwa, których wpływ na obecne życie zostaje uświadomiony dopiero w toku terapii. Z psychoanalizą tak naprawdę kojarzy się wszystkim wizyta u psychoterapeuty, czyli popularne leżenie na kozetce. Podejście to najlepiej sprawdza się przy leczeniu nerwic i zaburzeń osobowości.
• Psychoterapia poznawczo-behawioralna to nurt dla osób, które lubią wykonywanie zaań i pracę własną w terapii. Poza rozmową terapeutyczną polega ona na pokazaniu pacjentowi narzędzi do wykorzystania w domu – terapeuta na sesjach zadaje prace domowe niczym nauczyciel tak, by pacjent sam miał wgląd w siebie i mógł dotrzeć do sedna swoich problemów. Nurt ten przydatny jest w leczeniu fobii, lęków napadowych, nerwic, depresji, bulimii, zaburzeń kompulsywno-obsesyjnych, schizofrenii i zespołu stresu pourazowego.
• Psychoterapia psychodynamiczna jest nurtem, w którym terapeuta “podąża” za pacjentem. Polega na opowiadaniu o swoich problemach, pytaniach, odpowiedziach i analizie sytuacji, w której znalazł się pacjent. Podobnie jak psychoanaliza polega na uświadamianiu części psychiki, tkwiących w podświadomości, w tym przypadku jednak nie ma kozetki. Jest to nurt dość uniwersalny, bo sprawdza się przy zaburzeniach osobowości, nastroju, odżywiania, a także zaburzeniach lękowych, obsesyjno-kompulsywnych czy zespole stresu pourazowego oraz terapii osób z osobowością borderline lub osób mających zaburzone relacje społeczne oraz uzależnionych. Będzie też pomocna w niektórych przypadkach depresji, a także u części pacjentów po doświadczeniu epizodu psychotycznego ale musi być wówczas łączona z farmakoterapią.
• Psychoterapia systemowa jest wyjątkowym nurtem na tle powyższych, ponieważ używa się go głównie przy terapii par, małżeństw i rodzin. Opiera się na założeniu, że człowiek żyje w systemie, którym jest jego rodzina, a więc jedna osoba zależy od drugiej i jej czyny mają wpływ na pozostałych członków. Taka terapia odbywa się z udziałem całego systemu – czyli np. mamy, taty i nastoletniego dziecka.
Autorka: Natalia Maszadro
W Mazowieckim Stowarzyszeniu Psychologicznym stosujemy trójstopniowy proces diagnozy, pierwszym krokiem jest wizyta u psychologa, który dokonuje procesu diagnozy psychologicznej, następnym krokiem jest wizyta u psychiatry, który dokonuje diagnozy psychiatrycznej i decyduje o uzupełnieniu procesu psychoterapii o element farmakoterapii, który wspomaga proces leczenia, dopiero wtedy w sposób bezpieczny zapraszamy do kroku trzeciego, którym jest podjęcie procesu psychoterapii. Trójstopniowy proces diagnostyczny zapewnia pełne bezpieczeństwo procesu leczenia.